Suriyelilerin Hukuki Statüleri ile Kayıt ve Kimlik İşlemleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme

2011 yılının Mart ayında Suriye’de başlayan ve hâlen devam eden iç savaş sonucu bugüne kadar altı milyonun üzerinde Suriyeli can güvenliğini korumak üzere ülkesini terk etmek zorunda kalmış ve sadece Ortadoğu’yu ve Avrupa’yı değil tüm dünyayı siyasi ve ekonomik yönden derinden etkileyen dünyanın en büyük kitlesel göç hareketine dönüşmüştür. Bu göç dalgasının büyük çoğunluğu (yaklaşık üç buçuk milyon Suriyeli) Türkiye’ye sığınmıştır. İç savaşın beklenilenin aksine uzaması nedeniyle Suriyelilerin önemli bir kısmının gün geçtikçe ülkemizdeki pozisyonlarının kalıcı bir duruma dönüştüğü ve böylece giderek daha da belirginleşen toplumsal, siyasal ve ekonomik boyutları olan bir sosyal uyum ihtiyacı ve beklentisiyle karşılaşıldığı görülmektedir. Geride kalan yedi yıllık süreçte Türkiye’ye gelen Suriyelilerin sosyal ve ekonomik uyumunda en önemli engeller; dil sorunu, istihdam, barınma sunulan hizmetlerin koordinasyonsuzluğu, kültürel farklılıklar, hukuki belirsizlikler ve çocukların eğitimsizliği gibi alanlarda yoğunlaşmıştır. Suriyelilerin sosyal ve ekonomik uyumunda karşılaşılan tüm sorunlar bir ölçüde Suriyelilerin hukuki statüleri, kayıt ve kimlik işlemleriyle yakından ilişkilidir. Suriyelilere, 22 Ekim 2014 tarihinde yürürlüğe giren Geçici Koruma Yönetmeliği ile ‘geçici koruma’ statüsü tanınmıştır. “Geçici Koruma Kapsamındaki Yabancı” hukuksal statü kavramsallaştırması halk arasında daha çok ‘misafir’ ya da ‘konuk’ algısına neden olmakta, köklü çözüm üretecek yüzü geleceğe baklan politikaları geciktirmektedir. Bu çalışmada hukuki statüsü ‘geçici koruma’ olarak belirlenen Suriyelilere yönelik düzenlenen mevzuat, Suriyelilere tanınan haklar, kayıt ve kimlik işlemleri üzerinde durulacak olup; bunların kendilerine ve topluma yansımaları değerlendirilmeye çalışılacaktır.