Hurufât Defterleri'ne Göre Aksaray Kenti Medreseleri ve Darülkurraları

Osmanlı Devleti, XIV. yüzyılın başlarından itibaren bulunduğu coğrafyanın mirasına sahip çıkarak yaklaşık altı asır boyunca ayakta kalmıştır. Geniş bir coğrafyaya yayılmış, bünyesindeki pek çok etnik ve dini unsurları uzun yüzyıllar bir arada tutma becerisini göstermiştir. Devletlerin uzun ömürlü olmalarının arkasında askerî başarılar kadar sosyal ve kültürel alanda sağladıkları gelişmeler, tesis ettikleri kurumların ve düzenin zamana ve değişen şartlara göre uyarlanması ile iyi işleyen bir adalet sisteminin varlığı da bir o kadar önemlidir. İşte Osmanlı Devleti de hükmettiği her kademedeki idari birimi; cami, mescit gibi ibadet yapılan; medrese, darülkurra, darülhuffaz, mektep, tekke ve zaviye gibi eğitim görülen; han, hamam, imaret, çeşme gibi sosyal işlevi olan tesislerle donatmıştır. Daha önceden var olan kurumları da ihya etmiştir. Bu çalışmada Hurufât Defterleri’ne göre Aksaray kentinde XVII. yüzyılın sonları ile XIX. yüzyıllar arasında faaliyet gösteren 10 medrese ve iki darülkurra incelenmiştir. Özellikle XVII. yüzyılın sonlarından itibaren Osmanlı Devleti’nin mali, idari, askeri alanda gerçekleştirdiği değişim ve dönüşümün eğitime yansımaları ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede Aksaray’da medrese sayısında artış olduğu görülmüştür. Muhtemelen bu artışın temelinde XVIII. yüzyılda yerel unsurların Osmanlı yönetiminde daha etkin olma isteği olmalıdır.