Moment Aktaran Çelik Çerçeveli Yapılarda Dışmerkez Çaprazların TBDY2018’e Göre İncelenmesi

Deprem etkisi günümüzde inşa edilen yapıların tasarımını doğrudan etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Ülkemiz deprem kuşağında bulunduğundan, inşa edilen yapıların deprem etkilerine karşı dayanıklı olması gerekmektedir. Betonarme yapılarda deprem etkilerine karşı betonarme perdeler kullanılmaktadır. Çelik yapılarda ise deprem etkilerine karşı çapraz bağlantı sistemleri kullanılmaktadır. Çaprazlar, yapının deprem kuvvetleri altında daha fazla yük taşımasına ve yapının yanal ötelenmesinin azalmasında etkin bir rol oynamaktadır. Çelik çaprazlı çerçeve sistemlerin tasarımına dair yönetmeliklerde farklı çapraz tiplerine yer verilmektedir. Yapılardaki çapraz bağlantı sisteminin türü yapının performans düzeyi ile doğrudan ilişkilidir. Bu çalışma kapsamında beş katlı, moment aktaran çelik çerçevelerden oluşan bir bina ile dışmerkez “V” çaprazlı çelik çerçevelerden oluşan bir binanın düşey yük ve deprem etkileri altında tasarımı yapılarak yapısal analiz sonuçları karşılaştırılmıştır. Tasarımda TBDY2018, ÇYTHYE2018, AISC360-16 ve diğer ilgili yönetmeliklere bağlı kalınmıştır. Tasarımı yapılan binanın mimarisi, hesap kolaylığı açısından simetrik olarak seçilmiştir. Aynı şekilde tüm çapraz bağlantılar bina üzerine simetrik olarak yerleştirilmiştir. Sonuç olarak, dışmerkez “V” çaprazlı binanın deprem etkisi altında en üst kat ötelenmesinin daha az olduğu ve buna bağlı olarak kesitlerin küçüldüğü görülmüştür. Kesitlerin küçülmesi ile imalat sürecinde kullanılan malzeme miktarı ve toplam bina ağırlığında azalma gözlemlenmiş olup maliyet açısından daha avantajlı bir yapı elde edilmiştir.