Bulanık Çok-Amaçlı Doğrusal Programlama ve Aralık Tip-2 Bulanık AHP Yöntemi ile Yeşil Tedarikçi Seçimi

Yeşil Tedarikçi Seçimi (YTS) son yıllarda şirketler, araştırmacılar ve müşteriler tarafından, yasal düzenlemeler, artan müşteri bilinci, sivil toplum kuruluşları, kamusal ve sosyal sorumluluklar nedeniyle artan bir ilgiyle karşı karşıyadır. Tedarikçi seçimi tedarik zinciri yönetiminde rol oynayan en önemli faktörlerden biridir. Tedarikçilerin çevresel performansının iyileştirilmesi yeşil tedarik zincirlerinin geliştirilmesi için kritik öneme sahiptir. Tedarikçiler, herhangi bir işletmede üretim için gerekli olan hammaddeleri tedarik ettikleri için yeşil tedarik zinciri yönetimi performansını geliştirmede büyük bir öneme sahiptirler. Bu nedenle her geçen gün daha fazla işletme yeşil satın alma, yeşil paketleme ve tersine lojistik gibi iş performansını ve rekabet gücünü artırmaya yönelik çeşitli yeşil girişimlere yatırım yapmaktadırlar. Bununla birlikte, tedarikçi seçiminde fiyat, kalite, teslimat vb. geleneksel kriterler dikkate alınmakta tedarikçilerin yeşil performanslarını ölçmeye yönelik kriterler göz ardı edilmektedir. Firmaların performanslarını ve rekabet gücünü artırıcı amaçlarına ulaşabilmeleri için karar vericiler, YTS problemlerini çözmek için en iyi yöntemi uygulamalı ve en doğru kriterleri seçmelidirler. Genel olarak, yeşil tedarikçi değerlendirme ve seçim problemleri belirsizlik içermekte ve bulanık küme teorisi, çeşitli kriterlere göre tedarikçilerin değerlendirilmesi için dilsel değişkenleri kullanarak karar vericilerin tercihlerini ve görüşlerini anlamlı sonuçlara dönüştürmeye yardımcı olmaktadır. Bilgi eksikliği, sınırlı sayıda niceliksel bilgi, şirketlerin özel bağlamları ve değişen tedarikçi geçmişleri nedeniyle YTS değerlendirme ve seçim problemleri zorlu bir süreçtir. Bu çalışmada aralık tip-2 Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi (BAHP) yöntemi ve Bulanık Çok-Amaçlı Doğrusal Programlama (BÇADP) modeli kullanılarak yeşil tedarikçilerin performanslarının değerlendirilmesi için entegre bir yöntem önerilmiştir. Aralık tip-2 BAHP yöntemi karar vericilerin görüşlerindeki belirsizliği yansıtmada tip-1 bulanık kümelere göre daha uygundur ve ilk aşamada aralık tip-2 BAHP yöntemi kullanılarak YTS’nde ele alınan kriterlerin ağırlıkları elde edilmiştir. İkinci aşamada ise Maliyet, geç teslimat, salınımı, kirlilik üretimi ve çevre dostu malzeme kullanımı gibi amaçları içeren yeni bir BÇADP modeli önerilmiştir. Daha sonra BAHP yönteminden elde edilen ağırlıklar BÇADP modelinde kullanılarak optimal çözüm elde edilmiş ve tedarikçilerin değerlendirmeleri yapılmıştır. Önerilen yöntemin uygulanabilirliği bir örnek üzerinde gösterilmiştir