Yeşil Tedarikçi Seçiminde Bulanık Çok Amaçlı Doğrusal Programlama Yaklaşımlarının Karşılaştırılması

Doğru ürünü, doğru zamanda, doğru kalitede, doğru yerde üreterek en uygun maliyetle müşterilere ulaştırmayı amaçlayan tedarik zinciri yönetiminde ele alınması gereken başlıca konulardan birisi tedarikçi seçimidir. İşletmelerin hedeflerine ulaşmasında tedarikçilerin maliyet, kalite, zamanında teslimat ve esneklik gibi performansları doğrudan üretimi etkilemesi nedeniyle uygun tedarikçiyi seçen ve uygun sipariş dağıtımını belirleyen işletmeler, diğerlerine göre rekabet açısından daha avantajlı bir konuma gelmektedir. Yasal düzenlemeler ve çevrenin korunması konusunda insanlar arasında artan bilinç, işletmeleri Yeşil Tedarik Zinciri Yönetimi (YTZY) uygulamalarına önem vermeye zorlamış ve bu durum tedarikçi seçiminde Yeşil Tedarikçi Seçimi (YTS) kavramını ortaya çıkarmıştır. YTS nitel ve nicel çelişkili faktörleri içeren bir Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) problemidir. YTS için birçok bireysel ve bütünleşik yaklaşım önerilmiş ve önerilmeye devam etmektedir. Birden fazla çelişkili amaçların yer aldığı çok-amaçlı doğrusal programlama problemlerini tek-amaçlı doğrusal programlama problemine dönüştürebilmek için çeşitli yaklaşımlar önerilmiştir. Bu çalışmada, öncelikle YTS için yeni bir Çok-Amaçlı Doğrusal Programlama (ÇADP) modeli oluşturulmuştur. Geliştirilen ÇADP’ni tek-amaçlı doğrusal programlama problemine dönüştürebilmek için literatürde sıklıkla kullanılan Bulanık Çok-Amaçlı Doğrusal Programlama (BÇADP) yaklaşımları ele alınmıştır. En iyi tedarikçiyi seçebilmek ve sipariş dağıtımını yapabilmek için çözüm yaklaşımlarının karşılaştırılması yapılmıştır. Ayrıca karar verici görüşlerinin model üzerindeki etkisini ölçebilmek amacıyla Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi ele alınan kriterlerin ağırlıklarını belirlemek için kullanılmıştır. Önerilen modelin ve BÇADP yaklaşımlarının uygulanabilirliği ve karşılaştırılması bir örnek üzerinde gösterilmiştir.