الشمولية الدلالية والمنهجية بين قصتين مختلفتين: مثال قصتي يوسف وموسى

Abstract

Makalenin konusu Yusuf ve Musa kıssalarındaki anlam bütünlüğüdür. Kur’an kıssaları çok olmakla beraber bu iki kıssanın ortak noktası Kur’an’ın mesajı hususunda kendi içlerinde bir tamlık ve bütünlük taşımalarıdır. Bu nedenle çalışmanın örneklemini bu iki kıssa oluşturmuştur. Çalışmada Yusuf ve Musa kıssalarının hem yöntemsel hem de anlamsal bütünlüğe sahip olduklarını, dolayısıyla Kur’an’ın tek kaynaktan, tek çıkış noktasından ürediğini göstermek temel hedeftir. Farklı iki kıssa, farklı sureler anlamına gelirken değişkenlerin ve farklılıkların çok fazla olduğu iki metinde Kur’an’ın ana mesajlarında birliktelik ve bütünlük taşıdığını ortaya koymak ikincil hedeflerdendir. Çalışmada niteleyici, çözümleyici ve yorumlayıcı bir yaklaşım sergilenirken lügat, belağat ve tefsir açısından değerlendirme yapılmıştır. İki sure ve iki kıssa arasında bağ ve belağat açısından eşsiz bir sözdizimi olduğu çarpıcı düzeyde görülmüştür. Bu bağ ve söz-anlam bütünlüğünün ancak tek kaynaktan çıkabileceği sonucuna varılmıştır. Ayrıca iki kıssanın kendi bütünlükleri yanında birbirini bütünledikleri ve Kur’an’ın genel bütünlüğüne uygun olduklarına kanaat getirilmiştir. Her iki sûre (kıssa) arasında olaylar örgüsü, anlam birliği ve kullanılan lafızlar açısından büyük bir yakınlık ve benzerlik bulunduğu tespit edilmiştir.