Kuzey Atlantik Salınımının Karadeniz Bölgesi Yağış ve Sıcaklıkları Üzerindeki Etkisi

Türkiye bulunduğu coğrafi konum itibariyle birçok iklim olayından etkilenmekte olup, bu iklim etkileri sonucunda kısa ve uzun vadede iklim değişikliklerine maruz kalmaktadır. Maruz kalınan bu iklim etkileri ve giderek artan sanayileşme sonucunda ortaya çıkan insan etkisi ekolojik dengeyi bozarak sıcaklık ve yağış değerlerinde değişimlere yol açmaktadır. İklimlerde ve ekolojik dengede meydana gelen bir değişiklik zaman içerisinde tüm ekosistemi etkileyebilmektedir. Kuzey Atlantik Salınımı Kuzey Yarım Kürede Atlantik okyanusu yüzeyindeki düzensiz hava basıncı değişimlerine sebep olan doğa olayına verilen isimdir. Kuzey Atlantik Salınımı sıcaklık ve yağış gibi iklim parametreleri üzerindeki etkisiyle hidrometeorolojik parametrelerde belirleyici rol oynamaktadır. Türkiye’de su kaynaklarına yönelik artan kullanım beraberinde su kaynaklarının sürdürülebilirliği ve yönetimi konusunda geleceğe yönelik sınırlı kaygıları doğurmuştur. Ortaya çıkan sınırlı su kaynaklarının tükenmesi problemini aşmak ve sürdürülebilirliğin sağlanması amacıyla geleceğe yönelik planlamaların yapılması gerekmektedir. İleriye yönelik planların yapılabilmesi için başta yağış ve sıcaklık olmak üzere hidrometeorolojik parametreler üzerinde istatistiksel analizlerin yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada Karadeniz Bölgesi’nde bulunan periyotları 1961-2019 yılları arasını kapsayan Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ne ait 17 istasyonun (Bartın-17020, Zonguldak-17022, Sinop-17026, Samsun-17030, Ordu-17033, Giresun-17034, Trabzon-17037, Rize-17040, Artvin-17045, Bolu-17070, Düzce-17072, Kastamonu-17074, Çorum-17084, Amasya-17085, Tokat-17086, Gümüşhane-17088, Bayburt-17089) aylık ortalama sıcaklık (°C) ve toplam yağış (mm) verileri ile Kuzey Atlantik Salınımı’na ait aylık ortalama indis verilerinin üzerinde homojenlik ve trend analizleri yıllık, mevsimlik ve aylık periyotlarda güven aralığının %95’lik kısmında uygulanmıştır. Homojenlik yöntemlerinden Von Neumann, Run, Pettit, Buishand, Standart Normal Homojenlik testleri ve trend analiz yöntemlerinden Mann-Kendall, Mann-Kendall Sıra Korelasyon, Modifiye Mann-Kendall, Spearman Rho Korelasyon ve trend testi, Seasonal Kendall, Şen trend ve Lineer trend yöntemleri kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar Ters Mesafe Ağırlıklı Enterpolasyon yöntemi kullanılarak görselleştirilmiş ve yorumlamaları gerçekleştirilmiştir. Uygulama sonucunda elde edilen değerler incelenerek Kuzey Atlantik Salınımı’nın Karadeniz Bölgesi’ne ait toplam yağış yüksekliği ve ortalama sıcaklık değerleri arasındaki ilişki araştırılmaktadır. Yapılan analizler sonucunda yağış verileri ile Kuzey Atlantik Salınım indisleri arasında anlamlı olmayan negatif korelasyonlar ve sıcaklık verileri arasında mayıs-eylül ayları ve yıllık, ilkbahar, yaz ve sonbahar mevsimleri arasında istasyonlarda homojenliğin %85,35 oranda bozulduğu ve pozitif yönde trendlerin olduğu tespit edilmiştir.