Hayvan Destekli Terapi Merkezlerinin Mimari Tasarım Kriterlerinin İncelenmesi

Abstract

İnsan ve hayvan etkileşimi tarihte oldukça eski zamanlara dayanmaktadır. Dünya başlangıcından itibaren insanlar inanç sistemleri ve yaşayış biçimlerinden dolayı hayvanlarla etkileşim halinde olmuşlardır. Zamanla değişen ve gelişen toplumlarda bu durum giderek artmış olup, hayvanlarla etkileşim sonucu oluşan terapötik etkinin insan sağlığı üzerine olan yararları fark edilmiştir. Bilimsel araştırmalarla desteklenen hayvanlarla terapi kavramı, bireylerin otizm, kronik kas ve sinir hastalıkları ve depresyon gibi hastalıklarının tıbbi müdahale sürecine ek yardımcı terapi olarak sunulmuştur. Tedavilerine ek olarak uzmanlar eşliğinde hayvanlarla terapi alan bireyler de tedaviye erken cevap verme, tedavi süresinin kısalması, motivasyon, özgüven ve yaşam kalitesinin artışı gibi durumlar gözlemlenmiştir. Elde edilen bu sonuç hayvanlarla terapinin önemini ortaya koymaktadır. Hastalığın çeşidine ve tedavi yöntemine göre terapide kullanılan hayvanlar da değişmektedir. At, yunus, çiftlik hayvanları, kedi, köpek, kuş, ve tavşan hayvanlarla terapide kullanılmaktadır. Dünyada ve Türkiye’de insan ve hayvan etkileşimi sonucu oluşan terapötik etkinin öneminin giderek anlaşılması hayvanlarla terapi merkezlerinin oluşumunu sağlamıştır. Dünyada çok sayıda örneği bulunan hayvanlarla terapi merkezlerinin kullanıcıları insan ve hayvanları kapsamaktadır. Bu durum tasarım ve planlamada hijyen, güvenlik gibi konuları öne çıkararak hayvanlarla terapi merkezlerinin tasarımına dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, hayvanlarla terapi merkezlerin tasarım kriterlerini oluşturarak planlamada dikkat edilecek konulara değinilmiştir. Çalışmada hayvanlarla etkileşimin tarihsel süreci ve bu etkileşimin olumlu sonuçlarından bahsedilerek hayvanlarla terapi kavramı açıklanmıştır. Terapilerin uygulandığı alanlar ve kullanılan hayvanların barınaklarının tasarımlarından bahsedilmiştir. Sonrasında hayvanlarla terapi merkezlerinin hizmet şekli ve kullanıcı profiline bağlı olarak değişen mekânsal organizasyonları açıklanmıştır. Dünyadan birkaç örnekle hayvanlarla terapi merkezleri incelenmiş ve fonksiyon şeması oluşturulmuştur. Hayvanlarla terapi merkezleri tasarımında kullanım ve bina tasarım kriterleri oluşturularak; bina kullanıcıları, yerleşimi, mekânsal organizasyonu ve fonksiyon şeması olarak incelenmiştir. Bu bağlamda Konya İli’nde bulunan ve bünyesinde otizmli bireylere atlarla terapi hizmeti veren Selçuklu Otizmli Bireyler Merkezi oluşturulan tasarım kriterlerine göre incelenmiştir.