Kültürel Sermayenin Bireyin Mekan Tercihine Etkisi: Konya/Meram İlçesi Kafe Örneği

Birey içerinde bulunduğu aile ve çevrenin etkisiyle kültürel bir birikim elde etmektedir. Kişinin sahip olduğu beğeni ve tercihlerin temelinde yatan en önemli faktörlerden biri edinmiş olduğu kültürel sermayesidir. Bireyin giyimi, yediği yemekler, edindiği arkadaşlar, eğitim hayatındaki başarısı ve sahip olduğu meslek gibi birçok unsurda kültürel sermayenin etkisi bulunmaktadır. Kültürel sermaye kişiden önce ailesinin sahip olduğu nitelikleri de içine alan geniş bir kavram olarak sosyal bilimlerde önemli bir yer edinmiştir. Kişiye özgü görünen fakat toplumsal niteliği bulunan birçok tercih kültürel sermayenin sonucunda oluşmuştur. Toplumsal nitelik taşıyan ve beğeni-imkan doğrultusunda kullanım çeşitliliği gösteren alanlardan biri de mekandır. Mekan gündelik hayatın en önemli alanlarından biridir. Aile, iş, sosyal yaşamın tamamı mekan içinde sürdürülmektedir. Bireyler ev ve iş dışında zaman geçirmek için mekan tercihinde bulunurken mekanların temel özellikleri (uzak-yakın, sıcak-soğuk ) dışında farklı nitelikleri göz önünde bulundurmaktadır. Bunun temel nedeni mekanın oluşumunun tesadüfi değil bir sisteme dayalı olmasıdır. Bu araştırmada mekanın toplumsal bir nitelik taşıdığı görüşünden hareketle, mekanlarda oluşan farklılaşmanın ve bu mekanları tercih eden bireylerin mekan tercihinde kültürel sermayesinin etkisinin analizinden oluşmaktadır. Araştırma, betimleme amaçlı olması nedeniyle nitel araştırma teknikleri kullanılmıştır. Araştırma farklı sosyal sınıfları içinde barındıran Konya’nın merkez ilçesi Meram’da gerçekleştirilmiştir. Meram’da farklı mahallelerde yer alan kafe mekanları ve bu mekanları kullananlar örneklemi oluşturmaktadır. Farklı tarz ve gelir seviyesine hitap eden on kafede toplam otuz kişi ile mülakat (görüşme) yapılmıştır. Katılımcıların demografik bilgileri ve mekan beklentilerine yönelik yarı yapılandırılmış sorular sorulmuştur. Mülakatlar sonucunda yapılan analizlerde, katılımcıların mekan tercihlerinde aile ve çevrenin etkisinin bulunduğu, bireylerin mekanda bulunan diğer kişilerde kendilerine benzer statü ve kimlik beklentisinin olduğu verileri elde edilmiştir. Katılımcılar mekan beklentilerinde kendi kültür ve gelir seviyesine uygun gördükleri fiziksel özellikleri belirtmiştir. Mekanlarda bu özellikleri buldukları takdirde, o mekanı rahat ettikleri yer olarak tanımladıkları ve mekanı tekrar kullanmaya devam ettikleri sonucuna ulaşılmıştır.