AİHS 6. madde kapsamında idari yargıda makul süre / Reasonable time in administrative law under Makale 6 of The ECHR

Hukuk devletinin bir gereği olan adil yargılanma hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Türkiye tarafından 1954 yılında onaylanması ile iç hukuk sistemimize girmiştir. AİHS 6. maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkı, tarafsız bağımsız bir mahkeme tarafından aleni, hakkaniyete uygun, makul sürede yargılanmayı içeren bir haktır. Madde metninde her ne kadar medeni ve cezai yönü ile düzenlenmiş ise de içtihatlar yolu ile idari uyuşmazlıklarda da yer almaktadır. Sözleşmenin ihlali niteliği taşıyan 6. maddeye aykırı yargılamaların büyük bir bölümü makul sürede yargılamanın ihlali ile ilgilidir. Makul süre, idareye başvuru ile başlayan, yargılamanın son aşaması ve kararın icrasına kadar geçen zaman aralığında dikkate alınması gereken; başvurucular için bir yargılanma hakkı, mahkeme için yargılama yükümlülüğüdür. "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) 6. madde Kapsamında İdari Yargıda Makul Süre'' isimli bu tez çalışmasında makul süre şartının idari yargı alanındaki yeri AİHM kararları, İdari Yargılama Usul Yasası ve diğer yasa değişiklikleri dikkate alınarak ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümünde Adil Yargılanma Hakkı ve unsurları ele alınmış, ihlal kararlarından örnekler verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise genel dava açma süreleri iptal ve tam yargı davası yönünden incelenmiş, süreler Danıştay kararlarının makul süre şartına uygunluğu bakımından ele alınmıştır. Makul süre şartını sağlamaya yönelik yapılan kanun reformları, mahkeme teşkilatlanmaları ve makul sürede yargılamaya yardımcı alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmaları ve ombudsmanlık üzerinde durulmuştur. Anahtar Sözcükler: Avrupa insan hakları sözleşmesi, Avrupa insan hakları mahkemesi, Adil yargılanma hakkı, İdari yargıda makul süre.

The right to a fair trial, which is a requirement of the rule of law is became in domestic law by signing European Convention On Human Rights in 1950 and became effective in 1952. The right to a fair trial which is regulated in European Convention On Human Rights, involves being tried in public, equitable, in reasonable time by unbiased and independent court. Although the right is regulated in civil code and criminal code in the text of the Makale, it enters in administrative dispute by legal precendents. The large part of the trials against the state 6 as violation of the convention, are about violation of judging in reasonable time. Reasonable time needs to be consider as a time period which begins with application to administration, final phase of a trial and enforcement of judgement; a right for an individual, a trial obligation for a court. İn this Tez named "Reasonable time in administrative justice within European Convention On Human Rihts Makale 6'', reasonable time stipulation is put down by considering its place of administrative law, European Convention On Human Rights decisions, code of administrative procedure and other law amendments. Study consists of two parts. In the first part, the right to a fair trial and its elements are discussed and exemplified by violation decisions. In the second part, general time to file a lawsuit is examined as suit of nullity and full remedt action. Periods discussed by council of state decisions which are suitable for reasonable time stipulation. Law reforms, court organizations and alternative dispute resolation methots are emphasised which provide reasonable time stipulation. Key Words: European convention on human rights, European court of human rights, Right to due process, Reasonable time in administrative justice.