Üstün Yetenekli Çocuklar ve Yürütücü İşlevler

Abstract

İnsanlar yaşamlarını devam ettirirken içinde bulundukları toplumla iyi ilişkiler kurma, uyumlu davranışlar sergileme, değişken durumlar karşısında yeni duruma uyum sağlama becerileri göstermektedirler. Bu beceriler insan yaşamının temelini oluşturur ve yürütücü işlevler tarafından kontrol edilir. Bu çalışma üstün zekâ ve yürütücü işlev becerileri arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Yürütücü işlevler, düşünme ve davranış üzerinde kontrolü olan bir dizi bilişsel süreci içeren şemsiye bir terimdir. Planlama, problem çözme, dikkat, dikkati sürdürme, bilişsel esneklik, çalışma belleği, zaman yönetimi ve ketleme başta olmak üzere pek çok işlevi içinde barındırır. Yürütücü işlevler hedefleri formüle etmek, hedeflere nasıl ulaşılacağını planlamak ve planları etkin bir şekilde gerçekleştirmek için gereken zihinsel kapasiteleri kullanmayı içerir. Yürütücü işlevler ile ele alınabilecek kavramlardan biri de üstün yetenektir. Üstün yetenek, bilişsel kapasitesi akranlarına göre daha yüksek düzeyde performans gösteren, yüksek bir algı ve farkındalığa sahip bireyler olarak tanımlanır. Üstün yetenekli çocuklar akıl yürütme, problem çözme, soyut düşünme, bilişsel esneklik becerilerine, güçlü bir hafızaya, analiz becerisine ve uzun dikkat süresine sahiptirler. Bu nedenle üstün yetenekli çocukların yüksek düzeyde yürütücü işlev becerilerine sahip olması beklenmektedir. Üstün yetenekli çocuklar akıl yürütme, problem çözme, bilişsel esneklik gibi yürütücü işlev becerilerinde normal gelişim gösteren akranlarına kıyasla daha iyi performans gösterirler. Sonuçlar üstün yetenekli bireylerin karmaşık problemleri çözmede daha hızlı olduğu, dikkat ve hafıza da daha iyi performans gösterdiğini ortaya koyar.