Tarihsel Süreklilik Bağlamında, Çumra Kırsal Konutları ile Çatalhöyük Evlerinin Karşılaştırılması

Anadolu tarih boyunca farklı kültür ve uygarlıklara yurt olmuştur. Kültürler arası etkileşim içinde somut ve soyut kültür unsurları asırlar boyunca aktırılarak ve koşullara karşı değişime uğrayarak bugüne değin ulaşmıştır. Bu zengin birikime sahip bölgede bilinen en eski kent ya da kentin arketipi olduğu savunulan Neolitik dönem yerleşkesi Çatalhöyük sadece Anadolu için değil Dünya tarihi açısından da çok önemli bulgular sunmaktadır. Bu çalışma Anadolu’daki tarihsel katmanlara ait konutlar ile kırsal yerleşmelerde yer alan konut birimleri arasında bir benzerlik var mıdır? Sorusundan yola çıkılarak kurgulanmıştır. Çalışma alanı İç Anadolu Bölgesi Konya Ovası üzerinden gerçekleştirilip, Çumra yöresine ait ovalık kırsal konutların kökenine ilişkin ip uçlarına ulaşmayı, aynı coğrafyada farklı zaman dilimlerinde yaşamış kültürlere -Çatalhöyük- ait konutlar arasında süreklilik ve etkileşim ilşkisini tespit etmek amaçlanmıştır. Kültürlerin etkileşiminin varlığını tespit etmek adına mekansal anlamda, plan tipolojisi ve cephe karakteri gibi parametrelere başvurulmuştur. Konya Ovasında yer alan Neolitik dönem konutlarından: Çatalhöyük yerleşiminin farklı katmanlarına ait konut planları, rekonstrüksiyonları ve görsel verilere dayalı cephe oluşumu ile karakteristiği çıkarılmıştır. Bu höyüklerin yakınında bulunan köylerden özgün değerini koruyabilmiş konutlar tespit edilerek seçilmiştir. Bu örneklerin plan tipolojisi, mekân kurgusu, malzeme ve yapım tekniği ile cephe karakteri ele alınmıştır. Alan kapsamında incelenen konutlar yukarıda ele alınan parametreler bağlamında analojik açıdan değerlendirilmiştir. Bu çalışmada aynı coğrafyada yer alan Neolitik dönem konutu ile geleneksel yöntemlerle inşa edilmiş Anadolu kırsal konutunun farklı kültürlerin temsilcileri olduğu kabul edilmiştir. Ayrıca çalışma kapsamında incelenen tarih öncesi döneme ait konutlar, kazı sahasında şimdiye kadar ulaşılmış olan katmanlar ile sınırlandırılmıştır. Çalışmanın ana hipotezi; aynı coğrafyada farklı zaman dilimlerinde yaşayan kültürler arasında mekansal süreklilikten söz edilebileceğidir. Alt hipotezlerden biri; Konya Ovası’nda yer alan kırsal konutların aynı bölgede kendinden önce yaşamış kültürlere ait konutlar arasında mimari karakterlerin benzerlik gösterebileceği düşüncesidir. Diğeri ise, devam etmekte olan Çumra ve çevresindeki arkeolojik kazı ve çalışmalara, geleneksel yöntemlerle inşa edilmiş yakın çevredeki kırsal konutların ipucu verebileceğidir. Sonuç olarak aynı bölgede var olan farklı dönem ve kültürlere ait konutlar arasında tipolojik, kurgusal, malzemesel ve teknik yönden benzerliklere ulaşılmıştır. Anatolia has been home to different cultures and civilizations throughout history. In the interaction between cultures, tangible and intangible cultural elements by transferring through 243 centuries and changing to the conditions have reached today. Neolithic settlement Çatalhöyük that is claimed to be the oldest known city or city's archetype offers very important findings not only for Anatolia but also for world history. This study "any similarity between prehistoric houses in Anatolia and houses in rural settlements?" it was built on the question. The study aims to reach the clues about the origin of rural houses of Çumra region, through the Central Anatolia Region Konya Plain and to determine the relationship between continuity and interaction between the cultures (Çatalhöyük) that lived in different time zones in the same geography. Parameters such as plan typology and façade character were used to determine the presence of interaction of cultures in a spatial sense. The building characteristics were identified through the housing plans, reconstructions, and visuals of the different historical layers of the Çatalhöyük settlement, which is one of the Neolithic period residences in the Konya Plain. The residences that could preserve their original value from the villages near these mounds were identified and selected. Plan typology, spatial fiction, material, construction technique, and facade character of these examples are discussed. The houses within the case study have been evaluated analogically in terms of the parameters discussed above. In this study, it is accepted that the Neolithic period dwellings and the Anatolian rural house built with traditional methods located in the same geography are representatives of different cultures. Also, the prehistoric residences examined within the scope of the study are limited to the layers reached so far at the excavation site. The main hypothesis of the study; is that spatial continuity may exist between cultures living in different time zones in the same geography. One of the sub-hypotheses; It is the idea that the rural houses in the Konya Plain may have similar architectural characteristics among the houses belonging to cultures that lived before them in the same region. Another hypothesis is that rural houses built with traditional methods in near Çumra may give clues to the ongoing archaeological excavations and works in the region. As a result of the study, typological, fictional, material, and technical similarities were reached between the houses that different periods and cultures, located in the same region.