Osmanlı Devleti'nde Azerbaycanlı Bir Âlim: Molla Şemseddin Ahmed Karabaği

Abstract

İlhanlılar döneminde (1256-1357) bu ülkenin bir parçası konumundaki Azerbaycan’a İran, Orta Asya ve Orta Doğu’dan çok sayıda Müslüman ilim, sanat ve kültür adamı gelip yerleşmişti. Bu göçler sonucunda Azerbaycan bölgesi 14-15. yüzyıllarda Orta Doğu’nun önde gelen kültür merkezlerinden biri haline gelmişti1 . Birçok İslam devleti gibi Osmanlılar da Azerbaycan sahasıyla siyasi, sosyal ve kültürel ilişkileri güçlendirme yönüne gitti. Özellikle, 15. yüzyılın ikinci yarısı ve 16. yüzyılda Osmanlı toplumu Azerbaycanlı ilim ve kültür adamlarına büyük saygı göstermiş; bunlar, devlet tarafından başta İstanbul olmak üzere ülkenin değişik bölgelerine planlı bir şekilde yerleştirilmiştir. Bu konuda 16-17. yüzyıllarda yaşamış birçok Osmanlı müellifi gibi, 19. yüzyıl Rus oryantalisti Smirnov da hemfi kirdir2 . Böylece, iki Türk bölgesindeki ilim ve fi kir adamları ile mutasavvıfl ar arasında kaynaşma olmuştur. Sadece Fatih devrinde (1444-1446, 1451-1481) İstanbul’un fethinden hemen sonra Osmanlı sarayına Acem diyarından gelen 30’dan fazla şairin kabul edildiği bilinmektedir.