“Hikaye” Kadın ise “Memleket” Hep Aynı Memleket: 21. Yüzyılda “Yatık Emine”yi Anlamak

Abstract

Toplumsal yaşamı konu edinen edebiyat ve sosyolojinin yöntemleri farklı olsa da çözmeye çalıştığı problem(ler) ortaktır. Bu ortaklık, herhangi bir sosyal olgunun analizinde edebiyat ve sosyolojinin işbirliği içinde çalışıp çok yönlü çözümlemelere ulaşmalarını sağlamaktadır. Bu nedenle “kadın” konusunu edebi ve sosyolojik muhayyile ile tetkik edebilme gayesiyle R. H. Karay’ın “Yatık Emine” adlı hikayesi çalışma konusu olarak seçilmiştir. Edebiyat, sosyal sistemin söylemsel inşasında kullanılan çift değerli bir araçtır. Edebiyat yarattığı kurguda, kahramanların kimliklerinde, aktarılan diyaloglarda, egemen toplumsal cinsiyet düzeninin hiyerarşik kalıplarını “kadın” açısından negatif bir değerle yeniden üretebilmektedir. Çalışmanın amacı, toplumsal cinsiyet düzeninin geniş bir toplumsal ilişkiler ağı içinde oluştuğu bilgisinden hareketle kadına biçilen cinsiyetçi statü ve rollerin edebiyattaki temsilini, bu temsilin patriarkal sistemden etkilenme ve etkileme potansiyelini göstermektir. Bu amaç üzere analiz edilen “Yatık Emine” siyasi, iktisadi, dini, kültürel erk tarafından desteklenen patriarkal sistemin gizil motiflerini kelimelerden cümlelere, cümlelerden bilince, bilinçten sosyal davranışa nakış nakış işlemenin kısa(!) bir hikayesidir.